Het terrein van de Poffertstudio’s nabij het wierdendorpje Weiwerd was hermetisch afgesloten. Niemand kon de filmstudio’s meer bezoeken en niemand mocht het complex verlaten. De toegangsdeuren waren voorzien van bewaking en de wegen rondom de gebouwen waren geblokkeerd. In de lucht cirkelden helikopters. Normaliter werd het studioterrein dagelijks overspoeld door filmliefhebbers om een rondleiding te krijgen op de plaats waar in het verleden menig Groninger filmklassieker was gemaakt, zoals het maffiadrama De Peetvader van Ten Post, de science fiction film Steernstried en de bijbelse musical Tammo Chris Superster. Maar de vele toeristen moesten nu helaas worden teleurgesteld.
De studio’s waren een week lang afgehuurd voor een project van gedeputeerde Economie, Mijnbouw en Grond Rupert Draaiman. Tevreden keek hij toe hoe regisseur Aldert Fokkinga te werk ging. Aldert was in de jaren zeventig beroemd geworden door het maken van films die de grenzen van het toelaatbare hadden opgezocht voor wat betreft het plot en de tentoonspreiding van vleselijke lusten. Aldert was nu 75, maar het cinematografische vuur was bij hem nog lang niet geblust.
Het had veel tijd en moeite gekost het filmproject voor te bereiden. Met name het vinden van de juiste mensen bleek moeilijk. Alles moest namelijk in het uiterste geheim worden uitgevoerd. Eén van Ruperts ambtenaren was op het briljante idee gekomen om de randjes van het internet af te schuimen, op zoek naar mensen die de pseudowetenschap hadden omarmd en heilig geloofden in zaken als een platte aarde en de idee dat vogels niet bestaan. Na een lange zoektocht kwam Aldert in beeld. De regisseur was zo’n vijf jaar geleden op een doodlopend zijspoor gezet – gecancelled – nadat hij door diverse mannen en vrouwen was beschuldigd van onoorbaar gedrag in de tijd dat ze acteerden in zijn actiefilms. Hij had altijd ontkend, maar kon daardoor tot zijn grote verdriet niet meer aan de slag in de filmwereld. Om toch wat om handen te hebben, had hij zich de afgelopen jaren verdiept in de moord op John F. Kennedy. Na, zoals hij het zelf kwalificeerde, diepgaand onderzoek, was hij tot de conclusie gekomen dat de moordenaar van Kennedy was aangestuurd door ene Sikko Landman, een Groninger bietenboer uit Bedum die fout was geweest in de oorlog.
Nadat contact was gelegd met Aldert en de aard van het filmproject hem was voorgespiegeld, was hij direct akkoord gegaan. Niet alleen bood de provincie hem zo een kans om toch weer als filmer aan de slag te kunnen gaan; ook het onderwerp van de film had zijn hevige interesse: het in scène zetten van een maanlanding, met de bedoeling die als waargebeurd te presenteren. Aldert had nooit geloofd dat de Amerikanen de maan hadden bezocht, maar was ervan overtuigd dat de maanlandingen in een Hollywoodstudio waren geënsceneerd. Nu hij door de lokale overheid zelf was gevraagd om in het geheim een echt lijkende maanlanding te filmen, was het bewijs daarvoor wat hem betreft onomstotelijk geleverd.
Op de studiovloer was grijs geverfd zand gestrooid. In het midden stond een replica van de maanlander, het bovenste deel van de N-2 raket die in de Emmapolder stond. Vandaag zou worden gefilmd hoe de Groninger astronauten de lander zouden verlaten, voor hun eerste onzekere schreden op het maanoppervlak.
De beslissing van gedeputeerde Draaiman om de astronauten niet daadwerkelijk naar de maan te laten gaan, maar in plaats daarvan te doen alsof, was niet eenvoudig geweest. Het liefst had Draaiman de raket hoe dan ook mét bemanning gelanceerd, met de film als achtervang voor het geval er ergens in de ruimte iets mis zou gaan. Maar naarmate de lanceerdatum dichterbij kwam, nam de paniek bij de astronauten toe. De maanraket was uit kostenoverwegingen nooit getest. En hoewel het ruimtevaartuig was schoongemaakt en voorzien van frisse likken verf in de kleuren van de Groninger provincievlag, begonnen nieuwe roestplekken alweer te verschijnen. Draaiman vreesde dat zijn grunnauten uit angst voor een wisse dood zouden deserteren, waardoor de gedeputeerde in zijn hemd zou komen te staan. De astronauten werden nóg grotere boerderijen als beloning toegezegd, als ze zouden meewerken aan het filmen van een neplanding en daarover zouden zwijgen. Het was uiteindelijk de bedoeling om de film ‘live’ uit te zenden, op het moment dat de astronauten – gezien het moment van lancering – op de maan hadden kunnen landen.
Aldert maande iedereen tot stilte. Een pukkelige puber, een neefje van Aldert, klapte het clapperboard dicht en riep: ‘Scène 10, verlaten maanlander, take 1!’
‘Actie!’ riep Aldert. De commandant, Fokko Biezeman, rommelde aan de binnenkant van de deur maar kreeg hem niet open. ‘De deur zit klem!’ riep hij vanuit de maanlander. Aldert legde het filmen stil. Enigszins geërgerd sommeerde hij een technicus om de deur aan de buitenkant open te breken en de scharnieren met kruipolie te smeren. Door die handelingen sloot de deur niet goed meer, zodat Fokko hem aan de binnenkant goed moest dichthouden, alvorens hem te openen.
‘Scène 10, verlaten maanlander, take 2!’
‘Actie!’ riep Aldert. De deur ging nu goed open. In zijn ruimtepak stapte Fokko op een soort balkonnetje en liet vanaf daar een ladder naar beneden zakken. Vergeleken met de omstandigheden op de maan, waar de zwaartekracht anders was, plofte de onderkant van de ladder veel te snel op het grijze zand. Aldert had Rupert verzekerd, dat dit in de montagefase zou worden gecorrigeerd door het geheel te vertragen.
Voorzichtig daalde Fokko de ladder af. Vlak voordat hij in het zand zou springen, moest hij een iconische tekst uitspreken. Met een zwaar Gronings accent zei hij: ‘Een klaine sprong veur Grunn, moar ain beste stap veur mie!’ Daarna sprong Fokko in het zand.
‘Stop!’ riep Aldert bozig. ‘Hoe moeilijk kan het zijn Fokko! Het moet zijn: het is een klaine stap veur mie, moar ain beste sprong veur Grunn!’
‘Scène 10, verlaten maanlander, take 3!’
‘Actie!’ riep Aldert. Fokko sprak de tekst nu goed uit. Na de commandant verliet de tweede astronaut de maanlander. Ze heette Trui Wienema. Trui hield een stijf gemaakte Groninger provincievlag onder haar arm. Samen met Fokko plantte ze die in het zand.
‘Stop!’ riep Aldert. Net nadat de vlag was geplaatst, was Alderts assistente Betty de studio ingelopen met een mok koffie voor de regisseur. Door het openen van de deur was een trek ontstaan, waardoor de vlag door een windvlaag werd bewogen.
Fokko en Trui zagen het probleem niet, maar Aldert was onverbiddelijk. ‘Nog een keer!’ riep Aldert. ‘Op de echte maan waait het niet! Dit moet een film worden waar geen enkele samenspanner een speld tussen kan krijgen. Dit moet echt lijken! We moeten het beter doen dan de Amerikanen. Opnieuw!’
Uiteindelijk, na een week filmen, stond de Groninger maanlanding op film. Rupert was blij. Over enige tijd zou de raket vanaf de polder gelanceerd worden, zogenaamd met bemanning. Enkele dagen later zouden de door Aldert gefilmde beelden van de maanlanding de wereld overgaan.
Rupert voelde geen schaamte. De maanmissie, hoe nep ook, zou moeten zorgen voor een nieuw begin voor alle Groningers. Koste wat kost. Groningen moest niet langer worden geassocieerd met de gasbevingsellende, maar met pure heldendom, ook al was die hol en volledig verzonnen.
